ŚWIADECTWO CHARAKTERYSTYKI I OCENA ENERGETYCZNA BUDYNKU.
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. PRAWO BUDOWLANE [1], a zwłaszcza artykuł 5 z dodanymi ustępami 3÷7, wchodzącymi w życie 1.01.2009r, nakłada na właściciela (inwestora) obowiązek sporządzenia charakterystyki energetycznej w formie świadectwa, gdzie określona zostanie wielkość energii wyrażona w kWh/(m2.rok), niezbędna do zaspokojenia różnych potrzeb związanych z użytkowaniem budynku. Świadectwo charakterystyki energetycznej sporządzić należy dla każdego budynku oddawanego do użytkowania oraz dla budynku podlegającego zbyciu lub wynajmowi. Świadectwo ważne jest 10 lat.
W przypadku budynku z lokalami mieszkalnymi lub częściami budynku stanowiącymi samodzielną całość techniczno-użytkową, przed wydaniem lokalu mieszkalnego lub części budynku osobie trzeciej sporządzić należy świadectwo charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego lub części budynku. Gdy budynek posiada wspólną instalacje ogrzewczą świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza się wyłącznie dla budynku, a w innych wypadkach także dla lokalu mieszkalnego najbardziej reprezentatywnego dla danego budynku.
Świadectwo energetyczne nie jest wymagane dla budynków:
- podlegających ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
- używanych jako miejsce kultu lub do działalności religijnej,
- przeznaczonych do użytkowania w czasie nie dłuższym niż dwa lata,
- niemieszkalnych służących gospodarce rolnej,
- przemysłowych i gospodarczych o zapotrzebowaniu na energię nie większym niż 50 kWh/(m2.K),
- mieszkalnych przeznaczonych do użytkowania nie dłużej niż cztery miesiące w roku,
- wolnostojące o powierzchni użytkowej poniżej 50 m2
.
Ta sama ustawa w tym samym artykule, ale w ustępach 8÷15, które weszły w życie z dniem 19.01.2008r określa, kto może sporządzać świadectwo charakterystyki energetycznej. Świadectwo może sporządzać osoba, która:
- posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
- ukończyła co najmniej studia magisterskie, w zrozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym,
- nie była karana za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe,
- posiada uprawnienia budowlane do projektowania w specjalności architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej albo odbyła szkolenie i złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin przed ministrem właściwym do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej.
Właściwy minister określa w drodze rozporządzenia program szkolenia i sposób przeprowadzenia egzaminu oraz związane z tym odpłatności. Za równorzędne z odbyciem szkolenia i złożenia egzaminu, o których mowa wyżej, uznaje się ukończenie nie mniej niż rocznych studiów podyplomowych na kierunkach: architektura, budownictwo, inżynieria środowiska, energetyka lub pokrewne w zakresie audytu energetycznego na potrzeby termomodernizacji oraz oceny energetycznej budynków.
Program studiów podyplomowych powinien uwzględniać problematykę objętą programem szkoleń określonym w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw budownictwa. Program taki, proponowany przez wydziały szkół wyższych, zatwierdza minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego po zaopiniowaniu przez ministra właściwego do spraw budownictwa. Minister do spraw budownictwa prowadzi rejestr osób, które złożyły z pozytywnym wynikiem egzamin, o którym była mowa wyżej.
Tyle na ten temat mówi ustawa, ale aby umożliwić praktyczną realizację obowiązku sporządzenia charakterystyki energetycznej w formie świadectwa, Minister Infrastruktury wydał rozporządzenie z dnia 6 listopada 2008r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej [3]. Określa ono:
1. Sposób sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową,
2. Wzory świadectw charakterystyki energetycznej dla budynku określone w załączniku nr 1 i nr 2, dla lokalu mieszkalnego w załączniku nr 3, a dla części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową w załączniku nr 4 do rozporządzenia,
3. Metodologię obliczania charakterystyki energetycznej budynku lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno użytkową, nie wyposażonych w instalację chłodzenia określono w załączniku nr 5, a metodologię wyposażonych w instalację w instalację chłodzenia w załączniku nr 6 do rozporządzenia. Wytyczne do określania charakterystyki energetycznej zawarto w załączniku nr 7 rozporządzenia.
Wprowadzając świadectwa charakterystyki energetycznej należy określić wymagania, jakie muszą spełniać budynki, aby móc dokonać ich oceny. Te nowe wymagania na potrzeby oceny energetycznej określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008r. zmieniające rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Rozporządzenie wprowadza szereg zmian zmierzających do dalszego zmniejszenia energochłonności budynków wznoszonych jak i eksploatowanych, ale z punktu widzenia opracowywania charakterystyki energetycznej, ważne są zmiany § 328 i 329, które w nowym brzmieniu określają wartości graniczne (maksymalne) współczynnika EP.
Rozporządzenie w zmienionym § 329 określa maksymalne wartości EP rocznego wskaźnika obliczeniowego zapotrzebowania na nieodnawialną energie pierwotną dla:
- budynków mieszkalnych do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.)
- budynków mieszkalnych do ogrzewania, wentylacji i chłodzenia oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.)
- budynków zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej i produkcyjnych do ogrzewania, wentylacji i chłodzenia, przygotowania c.w.u. oraz oświetlenia wbudowanego.
W załączniku do rozporządzenia określono szereg wymagań izolacyjności cieplnej i innych, związanych z oszczędnością energii.
Oba rozporządzenia, wchodzące w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku umożliwiają obliczanie charakterystyki energetycznej i sporządzanie świadectw.
Omówione wyżej uregulowania prawne nakładające obowiązek sporządzania charakterystyki i oceny energetycznej mają na celu zwiększenie efektywności energetycznej budynków, z uwzględnieniem warunków klimatycznych zewnętrznych i wymagań mikroklimatu wnętrza. Opracowane w tym zakresie przepisy mają promować dalszą poprawę efektywności energetycznej budynków w sektorze mieszkaniowym i usług, który zużywa ponad 40% energii w krajach Wspólnoty Europejskiej i wykazuje ciągłą tendencję wzrostową, stąd Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 16 grudnia 2002r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
Poprawa efektywności energetycznej budynków przekłada się na działania w zakresie ochrony środowiska naturalnego i dalej na oszczędną i racjonalną gospodarkę zasobami naturalnymi w tym także ograniczenie emisji dwutlenku węgla.
Konsekwencją wdrożenia w Polsce przywołanej wyżej Dyrektywy, jest uchwalona 19 września 2007r. ustawa o zmianie ustawy Prawo Budowlane, która wprowadza od dnia od 1.01.2009 obowiązek sporządzania świadectw energetycznych budynków i lokali mieszkalnych oddawanych do użytkowania, wprowadzanych do obrotu pierwotnego i wtórnego, jak też w sytuacji przebudowy i remontów, które powodowałyby zmianę ich charakterystyki energetycznej. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury [2,3], są konsekwencją tej zmiany.
Celem ogólnym rozporządzeń Ministra Infrastruktury jest promowanie nowej, lepszej i pełniejszej charakterystyki energetycznej budynków. Dokonanie oceny energetycznej według odrębnych metodyk dla budynków ich części, lokali, poszczególnych instalacji itp. pozwoli na bardziej szczegółową ocenę poszczególnych instalacji i podniesienie ich efektywności. Wymagania techniczno-budowlane związane z charakterystyką energetyczną dają dwie drogi wyboru:
1. Przegrody zewnętrzne i instalacje budynku spełniają wymagania izolacyjności cieplnej oraz innych wymagań określonych w rozporządzeniu.
2. Wartość wskaźnika EP jest mniejsza od wartości granicznych, a izolacyjność przegród zewnętrznych zabezpiecza przed kondensacją pary wodnej.
Jednak wymóg posiadania świadectwa energetycznego z oceną energetyczną, co określa Prawo Budowlane (art.5 ust.3) [1], praktycznie ogranicza pierwszą drogę do budynków, dla których nie jest ono wymagane.
Stosowany dotychczas wskaźnik E wyrażający ilość energii potrzebną do ogrzania 1,0 m3 budynku w ciągu roku mobilizował do oszczędnego gospodarowania energią niezbędną tylko do ogrzewania, natomiast wprowadzenie wskaźnika EP określającego zużycie energii pierwotnej, mobilizuje od oszczędzania energii zużywanej do spełnienia wielu różnych potrzeb związanych z użytkowaniem budynku.
Znowelizowane warunki techniczne [2], przez stworzenie modelu referencyjnego budynku definiowanego wskaźnikiem EP, zapewnią większą możliwość porównań i weryfikacji, co wpłynie na jakość rozwiązań projektowych jak też wykonawstwo budowlane, zarządzanie nieruchomościami, ich sprzedaż czy wynajem.
W świetle omówionych wyżej dokumentów można powiedzieć, że świadectwo charakterystyki energetycznej budynku względnie jego części stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową lub lokalu mieszkalnego, jest dokumentem uznawanym przez Państwo Polskie lub osobę prawną przez państwo wyznaczoną, zawierającym charakterystykę energetyczną budynku, jego części lub lokalu, obliczoną zgodnie z odpowiednią metodyką określoną w dokumentach prawnych i normach.
Podana wyżej definicja świadectwa charakterystyki energetycznej określa, kiedy należy opracować oddzielne świadectwo a wynika z niej, że należy to zrobić dla budynku, dla jego części, która stanowi wydzieloną część o jednej funkcji użytkowej, której rozwiązania funkcjonalne, konstrukcyjne i instalacyjne pozwalają na niezależne funkcjonowanie oraz dla lokalu mieszkalnego. Określa, że dokument ten uznawany jest przez Państwo Polskie a z ustawy ?Prawo Budowlane?[1] wynika, że osobą prawną do tego wyznaczoną są organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, stosownie do ich właściwości a które przestrzegają zgodności rozwiązań architektoniczno-budowlanych z przepisami technicznymi. Przepisy te określają między innymi wartości referencyjne EP dla budynków, których przekroczyć nie można.
Charakterystyka energetyczna budynku, jego części lub lokalu to wartość energii szacowanej, potrzebnej do spełnienia różnych potrzeb związanych ze znormalizowanym użytkowaniem, które obejmuje między innymi:
- ogrzewanie i wentylację,
- podgrzewanie ciepłej wody użytkowej,
- chłodzenie,
- oświetlenie.
Wartość tej energii określona jest wskaźnikami rocznego jednostkowego zapotrzebowanie na energię [kWh/(m2.rok)], zestawionymi na stronie drugiej świadectwa charakterystyki energetycznej. Zestawienie to zawiera roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energię w podziale na energię użytkową, końcową i pierwotną z rozdziałem na ogrzewanie i wentylację, ciepłą wodę, chłodzenie, oświetlenie wbudowane. Określona jest też najważniejszym wskaźnikiem, jakim jest sumaryczne roczne jednostkowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną EP.
Z definicji wynika, że wymienione wyżej zapotrzebowanie i wskaźniki obliczamy według metodyki, określonej rozporządzeniem Ministra Infrastruktury [3], uwzględniającej czynniki mające istotny wpływ na zapotrzebowanie na energię, ale dla normatywnych warunków użytkowania i w oparciu o dane klimatyczne z bazy danych najbliższej stacji klimatycznej. Aby opracować świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, należy najpierw wykonać obliczenia wymaganych wskaźników, które pozwolą scharakteryzować go energetycznie.
Widać, więc ze ?Świadectwo Charakterystyki Energetycznej? jest dokumentem zawierającym wymagane przepisami wskaźniki charakteryzujące budynek energetycznie i dokonującym jego oceny. Podstawowym parametrem oceny jest wskaźnik obliczeniowego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP porównany z podobnym wskaźnikiem referencyjnym, wyliczonym według wymagań warunków technicznych.[2] Porównanie obu wskaźników dokonane jest na kolorowych linijkach (wykresach) na pierwszej stronie świadectwa a wskaźnik obliczony dla budynku ocenianego powinien być mniejszy od wskaźnika referencyjnego określonego według wymagań technicznych[2]. W przypadku sytuacji odwrotnej budynek nie spełnia wymagań polskiego prawa budowlanego.
Świadectwo zawiera szereg innych informacji o budynku, uwagi dotyczące możliwości zmniejszenia zapotrzebowania na energię pierwotną i końcową, oraz objaśnienia i informacje na temat utraty ważności świadectwa. Jest ono sygnowane imieniem i nazwiskiem sporządzającego i numerem uprawnień budowlanych albo numerem wpisu do rejestru osób, które złożyły z wynikiem pozytywnym egzamin, o którym mowa w art. 5 ust. 8 p. 4 ustawy Prawo Budowlane.[1]
Wyliczone wartości zużycia energii w charakterystyce energetycznej nie są tożsame z rzeczywistym zużyciem energii w konkretnym sezonie eksploatacyjnym. Określona w świadectwie wartość wskaźnika EP jest wartością obliczeniową, określająca szacunkowo zużycie energii dla przyjętego (normowego) sposobu użytkowania i standardowych warunków klimatycznych (według bazy danych klimatycznych). Nie uwzględniamy rzeczywistych warunków pogodowych, rzeczywistych temperatur wewnętrznych, często wynikających z przyzwyczajeń użytkowników, rzeczywistego czasu i warunków eksploatacji, ilości mieszkańców itp.
Zgodnie z polskim prawem budowlanym, budynek charakteryzowany jest świadectwem charakterystyki energetycznej, którego sposób opracowania został jednoznacznie określony w ustawie[1] oraz w rozporządzeniach[2,3], Inne charakterystyki, certyfikaty i dokonywane na ich podstawie klasyfikacje energetyczne budynków nie będą uznawane przez Państwo Polskie i osobę prawną przez to państwo wyznaczoną, co wynika definicji podanej wyżej.
Ustawa Prawo budowlane[1] wprowadziła obowiązek wykonania charakterystyki energetycznej budynku w formie świadectwa dla każdego budynku oddawanego do użytku oraz podlegającego zbyciu względnie wynajmowi. Zgodnie z art. 57 ustawy[1] do zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o pozwolenie na użytkowanie inwestor powinien dołączyć kopię świadectwa energetycznego. Istotnym jest, że świadectwo charakterystyki energetycznej dotyczy istniejącego obiektu i należy je opracować na etapie oddania obiektu do użytkowania a nie na etapie projektowania.
Przepis powyższy obowiązuje od 1 stycznia 2009 roku, ale o konieczności sporządzenia świadectwa decyduje moment złożenia zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o pozwolenie o użytkowanie. Nie zależy to od daty decyzji o pozwoleniu na budowę. Podobnie uregulowana jest sprawa zastosowania przepisów dotyczących zakresu i formy projektu budowlanego oraz warunków technicznych, jakim te budynki powinny odpowiadać. Wynika z tego, że niezależnie czy obiekt jest budowany przy spełnieniu dotychczas obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych podlega on ocenie energetycznej i sporządzeniu świadectwa energetycznego.
Obowiązek sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej traktowany jest jako rozwiązanie nowe, jednak obowiązek oszczędzania energii regulowany był już dużo wcześniej wymogami normowymi czy warunkami technicznymi. Ostatnie uregulowania wynikają z realizacji wymagań, które zawiera Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz. Urz. UEL z 2003 r. 1.65). Obowiązujące od kilku miesięcy nowe rozwiązania prawne nie są w pełni sprawdzone w polskiej praktyce budowlanej, trwa dyskusja, zgłaszane są uwagi do zastosowanych rozwiązań. Dotyczą one spraw ogólnych jak i szczegółów obliczeń. Dopiero jednak praktyczne ich stosowanie w pełni wykaże ich przydatność i wskaże zakres przyszłych nowelizacji i zmian.
Dr inż. Lesław Macieik
Literatura
1. Dz.U.06.156.1118 z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane.
2. Dz.U.02.75.690 z dnia 12 kwietnia 2002 roku Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
3. Dz.U.08.201.1240. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 roku w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów ich świadectw charakterystyki energetycznej.
WARSTWY ? DACHY, ŚCIANY, IZOLACJE
|
